Rzeczownik to najbardziej popularna część mowy. W zdaniu pełni funkcję podmiotu. Rzeczowniki opisują rzeczy, osoby, zjawiska czy miejsca. Posiada różne rodzaje i odmienia się go przez przypadki. Czym jest rzeczownik? Na jakie pytania odpowiada? I co jeszcze warto o tym wiedzieć? Na wszystkie te i inne pytania odpowiadamy poniżej. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem.
Rzeczownik – czym jest
Rzeczownik to podstawowa część mowy. Odpowiada na pytania: kto? co? Rzeczowniki opisują osoby, zwierzęta, przedmioty, miejsca czy zjawiska. Podział rzeczowników i ich odmiana początkowo rzeczywiście może trochę przytłoczyć. Jednak w praktyce nie jest to wcale takie trudne. Tak naprawdę jest to bardzo intuicyjnie.
Przykłady rzeczowników
- Rzeczy. Stół, podłoga, zegarek, biurko, telefon, pierścionek, sukienka, długopis, butelka.
- Osoby. Ewa, Borys, lekarz, marketingowiec, prezydent, pisarka, dziennikarska, sąsiad, mama, mąż.
- Zwierzęta. Pies, maltańczyk, kangur, kot, lew, tygrys, ptaki, kura, krowa, motyl.
- Rośliny. owoce, warzywa. Róża, bluszcz, arbuz, czereśnie, szpinak, fasolka, pieczarki, sałata, borówki.
- Zjawiska przyrody. Burza, ulewa, huragan, grzmot, lawina, tajfun, powódź, wichura.
- Czynności i stany. Czytanie, bieg, skakanie, mycie, siedzenie, tłumaczenie, czytanie, pisanie.
- Cechy. Piękno, mądrość, atrakcyjność, inteligencja, spryt, chytrość, głupota.
Podział rzeczowników
Rzeczowników jest naprawdę wiele. Wyróżniamy więc różne sposoby ich klasyfikowania. Ich podział ma istotne znaczenie w kontekście prawidłowej odmiany. Rzeczowniki dzieli więc na:
- Konkretne i abstrakcyjne. Rzeczowniki konkretne można poznać za pomocą zmysłów. Może to więc być szarlotka, stół, herbata. Rzeczowników abstrakcyjnych nie można uchwycić za pomocą zmysłów, mogą więc być to: dusza, nieobecność, życie, śmierć.
- Własne i pospolite. Najprościej rzecz ujmując rzeczowniki własne to nazwy własne. Te zawsze piszemy wielką literą, chociażby Julia czy San. Rzeczowniki pospolite z kolei to te, które nie posiadają nazwy własnej. Na przykład syn, kot, wieś, miasteczko.
- Żywotne i nieżywotne. W tej klasyfikacji głównym kryterium jest to, czy dany rzeczownik określa nieożywiony przedmiot czy żywą istotę. Rzeczownik nieżywotny to na przykład kamień czy słuchawki. Rzeczowniki żywotne – człowiek, Kasia, moty, lew. Rzeczowniki żywotne dzielą się z kolei na osobowe (kobieta, narzeczony, dziecko) i nieosobowe (motyl, pies, jamnik). Rzeczowniki żywotne osobowe dzielą się zaś na męskoosobowe (nauczyciel, sportowiec, siatkarz) i niemęskoosobowe (nauczycielka, siatkarka, dziecko).
Odmiana rzeczowników
Warto pamiętać, że ta główna część mowy odmienia się przez przypadki oraz liczby. Odmiana przez przypadki to deklinacja. Formy rzeczownika związane są z liczbą i przypadkiem, w jakich występują. Odmiana przez przypadki rzeczownika kotek w liczbie pojedynczej wygląda następująco:
- Mianownik. Kto? Co? Kotek.
- Dopełniacz. Kogo? Czego? Kotka.
- Celownik. Komu? Czemu? Kotkowi.
- Biernik. Kogo? Co? Kotka.
- Narzędnik. Kim? Czym? Kotkiem.
- Miejscownik. O kim? O czym? Kotku.
- Wołacz. O! Kotku.
Odmiana tego samego rzeczownika w liczbie mnogiej to:
- Mianownik. Kto? Co? Kotki.
- Dopełniacz. Kogo? Czego? Kotków.
- Celownik. Komu? Czemu? Kotkom.
- Biernik. Kogo? Co? Kotki.
- Narzędnik. Kim? Czym? Kotkami.
- Miejscownik. O kim? O czym? Kotkach.
- Wołacz. O! Kotki.
Są również rzeczowniki, których odmiana przysparza wiele problemów. Do takich należą chociażby: ksiądz, wegetarianin czy sędzia. Są też takie, które przez przypadki nie odmieniają się w ogóle, albo odmieniają się tylko w liczbie mnogiej. W liczbie pojedynczej mają ciągle tą samą formę. Na przykład:
- Mianownik. Kto? Co? Muzeum.
- Dopełniacz. Kogo? Czego? Muzeum.
- Celownik. Komu? Czemu? Muzeum.
- Biernik. Kogo? Co? Muzeum.
- Narzędnik. Kim? Czym? Muzeum.
- Miejscownik. O kim? O czym? Muzeum.
- Wołacz. O! Muzeum.
Ten sam rzeczownik, ale w liczbie mnogiej, to:
- Mianownik. Kro? Co? Muzea.
- Dopełniacz. Kogo? Czego? Muzeów.
- Celownik. Komu? Czemu? Muzeom.
- Biernik. Kogo? Co? Muzea.
- Narzędnik. Kim? Czym? Muzeami.
- Miejscownik. O kim? O czym? Muzeach.
- Wołacz. O! Muzea.
Inne rodzaje rzeczowników
W liczbie pojedynczej wyróżniamy trzy rodzaje rzeczowników:
- Męski. Kot, pies, Arek, chłopiec.
- Żeński. Latarka, miska, Ala, nauczycielka.
- Nijaki. Okno, dziecko, drzwi, kino.
W liczbie mnogiej wyróżniamy dwa rodzaje:
- Męskoosobowy. Mężczyźni, siatkarze, kolarze.
- Niemęskoosobowy. Buty, dziewczyny, kobiety, książki.
Rzeczownik w zdaniu
Rzeczownik może pełnić w zdaniu następujące funkcje:
- Podmiotu. Małe dziecko bawi się klockami. Marynarz patrzy na horyzont. Wiewiórka skoczyła z zawrotną prędkością.
- Dopełnienia. Małe dziecko bawiło się misiem. Ogród zakwitł dziesiątkami kwiatów. Tygrys czmychnął z ogromną prędkością.
- Przydawki. Siostra przyjaciela pożyczyła mi książkę. Prawdziwa miłość nigdy nie szuka poklasków. Ciasto z tych śliwek udało się genialnie.
- Okolicznika. Wrócę do domu w południe. Jacek dokończy kolację na kwadrans. Odrobię lekcję rano. Nawałnica przeszła bokiem.
Super artykuł, niby oczywisty, a ciekawy!